متن مصاحبه استاد حسین مومنزاده ریاست انجمن تعزیه استان اصفهان با خبر گزاری ایسنا
تاریخ زنده تعزیه در حال از بین‌رفتن
شنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۱ - ۱۱:۴۸
هنگامی که "پیتر بروک" برای تماشای تعزیه به یکی از روستاهای خراسان برده می‌شود، از دیدن این نمایش ایرانی شگفت‌زده می‌شود. "پیتر بروک" انگلیسی که برای تحقیق درباره نمایش‌های شرقی به ایران سفر کرده بود، بدون اینکه ذهنیت خاصی از سبک نمایش ایرانی داشته باشد، به دیدن تعزیه می‌نشیند. سادگی نمایش ایرانی و نداشتن میزانسن‌های (Mise en scène) پیچیده، این کارگردان مدرنیست و تجربه گرای قرن بیستم را متحیر می‌سازد. حیرت از این بابت که تئاتری چنین ساده چگونه می‌تواند تاثیری عمیق بر مخاطب بگذارد و تماشاچی را جزء لاینفک تعزیه گرداند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه اصفهان، "بروک" باورهای مذهبی یک تماشاگر را عامل مهم دیگری در تاثیرگذاری تعزیه می‌داند که ناشی از جهان‌بینی آن شخص است. همان‌طور که "عنایت الله شهیدی" پژوهشگر تعزیه در کتابش آورده است: "تعزیه خوانی را نه می توان یک آیین صرف و نه یک تئاتر به معنا و مفهوم امروزی آن به شمار آورد. تعزیه را تئاتر دانستن همان قدر کاری ناروا و نابه جا است که آن را صرفاً یک آیین، به مفاهیم اصلی آن در جوامع ابتدایی پنداشتن.دیدگاهی که در گفت‌وگوی خبرنگار ایسنای منطقه اصفهان با رییس انجمن تعزیه خوانان استان اصفهان هم به خوبی مشهود بود.
حسینعلی مومن زاده با اعتراض نسبت به مقایسه تئاتر اروپایی با تعزیه، گفت: این شیوه نمایش ایرانی آداب ویژه خود را دارد و نه تنها یک نمایش صرف نیست بلکه جنبه های دیگری نیز دارد.
وی افزود: تعزیه را به اجبار زیرچتر هنرهای نمایشی قرار می‌دهند و با اسامی همچون تئاتر محیطی از آن نام می برند در حالی که سبک تعزیه متفاوت از نمایش‌های مدرن امروزی است.
بسیاری از گوشه‌های آواز ایرانی با وجود تعزیه حفظ شده است
مومن زاده، تاثیر تعزیه در حفظ سینه به سینه گوشه‌های آوازی را با اهمیت ارزیابی کرد و افزود: در تعزیه، موسیقی و شعر به گونه‌ای تلفیق شده‌اند که برخی بر این باورند، با وجود تعزیه بسیاری از گوشه‌های آواز ایرانی در طول زمان حفظ شده است.
وی با اشاره به گوشه‌های مختلف نواها و موسیقی تعزیه، گفت: به طور مثال تعزیه خوان باید در چهارگاه زابل گفت‌وگوی علی اکبر با ابی عبدالله، پدر بزرگوارش، را بخواند زیرا چهارگاه زابل القا کننده حس آرامشی قبل از طوفان است و به بهترین نحو بار معنایی این تراژدی مصیبت بار را منتقل می‌کند.
رییس انجمن تعزیه خوانان استان اصفهان با اشاره به اینکه گوشه موسیقی نقشهای مسیحی در تعزیه نوای خاص دارد، ادامه داد: در تعزیه، گوشه موسیقی مسیحیان را در دستگاه نوا می‌خوانند زیرا این گوشه نقش مثبت این افراد و دوستی انها با اهل بیت(ع) را بهتر نشان می‌دهد.
مومن زاده این انتخاب‌ها را فکر شده و حکمت آمیز، توصیف و تاکید کرد: این انتخاب‌ها از اعتقاد دینی شیعیان ناشی می‌شود زیرا حضرت مسیح در رکاب امام عصر (عج) ظهور خواهد کرد.
رییس انجمن تعزیه خوانان استان اصفهان علاوه بر موارد ذکر شده، رنگ لباس تعزیه خوان‌ها را هم اتفاقی ندانست و اظهار کرد: تعزیه استانداردهای ویژه‌ای دارد؛ رنگ زرد نشانه شک و تردید است و اشقیا با رنگهای قرمز و اولیا با لباس سبز حاضر می‌شوند و ورای تمامی عناصر تعزیه، حکمتی پنهان شده است.
برخی از افراد در مدتی تعزیه خوان می‌شوند
مومن زاده با تاکید به اهمیت توجه به ظرایف تاریخی تعزیه، گفت: امروزه تعزیه خوان‌ها و یا عوامل یک تعزیه اجازه هر تغییری را به خود می‌دهند و هر رنگ لباسی که بخواهند می‌پوشند و هر شعری که به دستشان برسد می‌خوانند؛ فارغ از اینکه تمامی اجزای یک تعزیه، فلسفه و معنی ویژه دارند.
وی افزود: در قدیم کسی به خود اجازه نمی‌داد در مدت کوتاهی تعزیه‌خوان شود چه رسد به اینکه تغییرات بی پایه و بنیاد ایجاد کند.
رییس انجمن تعزیه خوانان استان اصفهان با ابراز تاسف از این تغییرات، اذعان کرد: برخی از افراد در عرض مدتی کوتاه، به تعزیه خوان معروفی تبدیل می‌شوند و این شهرت نه به واسطه تبحر و آگاهی شخص از فلسفه تعزیه بلکه صرفا به دلیل صدای خوش یا سوارکار بودن وی است.
وی با ابراز تاسف از تبدیل شدن میدان تعزیه به بازار تجارت اسب، گفت: تعزیه خوان‌های یک شبه، این روزها عرصه تعزیه را محلی برای فروش اسب و تبلیغ آن کرده‌اند.
تعزیه خوان باید سواد و اعتقاد داشته باشد
رییس انجمن تعزیه خوانان استان اصفهان با اشاره به گستردگی کمی گروه‌ها، تصریح کرد: کمیت رو به افزایش گروه‌های تعزیه به معنای افزایش کیفیت اجراها نیست و اجراها از کیفیت ابتدایی خود برخوردار نیستند.
وی اضافه کرد: وقتی تعزیه خوان به حرفی که می‌زند و شعری که می‌خواند، اعتقادی نداشته باشد، نمی‌تواند بر مخاطب مشتاق تاثیر بگذارد و تعزیه واقعی را نمایش دهد.
مومن زاده، دانش و سواد یک تعزیه خوان را مهم، ارزیابی و تاکید کرد: تعزیه خوان‌های قدیمی دایره المعارف در تعزیه محسوب می‌شدند و خود به سرودن اشعار مبادرت می‌کردند و در "بحر طویل" تخصص غیرقابل انکاری داشتند.
تاریخ زنده تعزیه در حال از بین رفتن است
وی با ابراز تاسف از بی توجهی و کم اطلاعی از پیشکسوتان و بزرگان تعزیه که تاریخ زنده تعزیه هستند، گفت: مدتی پیش همایشی درباره تعزیه ایران برپا شد اما، متولیان برگزار کننده نتواستند اطلاعات کامل و جامعی از "میرعزا" تعزیه سرا و تعزیه خوان نامی عهد ناصرالدین شاه، در اختیار حضار قرار دهند.
مومن زاده با ابراز نگرانی از به هدر رفتن زحمات پیشکسوتان این عرصه، ادامه داد: "عزیزالله سروانی" یکی از همین شواهد گویا است که پدرش، میرعزا را از نزدیک دیده و به حتم وی خاطرات بسیاری از سبک تعزیه خوانی میرعزا برای پسرش "عزیزالله سروانی" نقل کرده است.
وی، فوت شدن چنین افرادی را از بین رفتن تاریخ گویای تعزیه ایران دانست و عنوان کرد: اگر به موقع به حمایت از این افراد و در نتیجه حمایت از تعزیه پرداخته نشود، اطلاعات و دانش تاریخی و فراوان تعزیه خوان‌ها از دست خواهد رفت.
خط تعزیه را باید حفظ کرد
رییس انجمن تعزیه خوانان استان اصفهان با اشاره به اینکه خط تعزیه منحصر به فرد است، گفت: تعزیه سراها با علامت گذاری‌های خاص، خواندن اشعار و متون را برای تعزیه خوان‌ها آسان می‌کردند.
وی با تاکید بر اهمیت حفظ این خط، افزود: با توجه به اهمیت حفظ این میراث تاریخی مجموعه‌ای از این خط نشانه‌ها را با توضیحات آن جمع‌آوری کرده‌ام.
مومن زاده، جمع آوری نسخ قدیمی را حایز اهمیت دانست و گفت: نسخه بحر طویل‌های تعزیه نیاز به جمع آوری و مراقبت دارد در غیر این صورت به مرور زمان از بین خواهد رفت، همان طور که بسیاری از آنها از بین رفته‌اند.
اصفهان مهد تعزیه ایران است
رییس انجمن تعزیه خوانان استان اصفهان، وجود فرهنگ‌های متفاوت در استان را عامل فراوانی گروه‌های تعزیه دانست و گفت: در اصفهان از شرق گرفته تا غرب و از شمال تا جنوب، گروه‌های تعزیه، متمایز از هم به اجرای شیبه خوانی مشغولند و هر یک از این گروه‌ها شیوه خاصی را دنبال می‌کند.
وی با مقایسه اصفهان با برخی استان‌های دارای سبک مانند قزوین و استان‌های شمالی، خاطرنشان کرد: اصفهان به عنوان مبدا این سبک نمایشی، دارای بیش از هزار گروه تغزیه است و این گستردگی به تعداد گروه‌ها محدود نشده و حتی هر آبادی، شیوه اجرایی ویژه‌ای دارد.
مومن زاده با اشاره به راه‌افتادن کاروان‌های نمادین در ایام ویژه از جمله عاشورا، خاطرنشان کرد: کاروان‌ها نیز از سبک و شیوه مرسوم در تعزیه دور نیستند و خمینی شهر جزء شهرستان‌های پیشرو محسوب می‌شود.
وی، تلاش انجمن تعزیه استان برای متحد کردن شهرستان‌ها برای به راه افتادن چنین کاروان‌هایی را بی‌نتیجه ندانست و گفت: رقابت شهرستان‌ها برای برگزاری بهتر و بی‌نقص‌تر، به همکاری تبدیل شده و در ایام محرم هر روز در یک منطقه، کاروان به حرکت در خواهد آمد.
برچسب‌ها:
مصاحبه,
انجمن تعزیه,
اصفهان,
موْمنزاده
+ نوشته شده در ۱۳۹۱/۰۹/۰۱ساعت 18:3 توسط وحید
|
